Opnieuw geproduceerd, maar ‘Les Misérables’ is nog steeds ‘Les Misérables’, in al zijn muzikale glorie.
Les Miz
Ik betwijfel ten zeerste of enig ander programma op deze planeet behalve ‘Les Misérables’ ermee weg zou kunnen komen. Om de oorspronkelijke productie te verkwanselen en door te gaan alsof er niets veranderd is. Maar ‘Les Miz’ zou kunnen worden overgezet naar de ruimte of naar de hoogte van het sprookjesbos. En het zou weselijk dezelfde musical blijven, zolang er maar prachtig gezongen wordt.
Mocht je het gemist hebben: ’s werelds langstlopende musical die nog steeds speelt, is onlangs vier maanden niet op het toneel verschenen. Terwijl het Tilburgse theater werd gerenoveerd door eigenaar en producent Bert Veertjes. De musical is terug, niet in de oorspronkelijke productie van Hans Heeteeren. Maar in een nieuwe(re) productie van De Graaf & Cornelissen die al over heel Nederland is uitgerold. Met Tilburg als laatste bastion van de ‘klassieke’ ‘Les Miz’.
Liedjes en kostuums
De liedjes zijn dezelfde, de partituur is dezelfde. Met dien verstande dat die een paar jaar geleden wat minder jaren 1980 stijl is geworden. De kostuums zijn hetzelfde, veel van de huidige cast zijn veteranen van de oorspronkelijke productie.
Je kunt erover kibbelen of je de projecties in olieverfschilderijstijl van De Graaf & Cornelissen entertainment een geweldige innovatie vindt. Maar ze hadden veel radicaler kunnen zijn en dan zou de show nog steeds als zichzelf overkomen.
Hoe zit het met de kwaliteit van de show? Toen in Nederland de show in 1991 in première ging, trotseerde hij de critici en werd hij de langstlopende musical in de Nederlandse geschiedenis. Terwijl sommige langlopende musicals ontegenzeggelijk behoorlijk slecht zijn (‘Mamma Mia!’ is alleen te verdragen als je onder invloed bent. Dat zijn haast feiten). Heeft ‘Les Miz’ een torenhoge passie en opera intensiteit. Om nog maar te zwijgen van absoluut knallende deuntjes, in prachtige meerlagige vocale arrangementen. Die werken op een visceraal, buikniveau. Het stompt je in de zonnevlecht, vooral wanneer het verkocht wordt door het soort zangers van wereldklasse waar de Graaf terecht op aandringt. Ik denk dat, waar de oorspronkelijke critici probeerden dit omvangrijke epos te ontleden en te analyseren, het oorspronkelijke publiek zich gewoon liet overweldigen.
En het feit is, dat als je het over-analyseert er nog steeds overduidelijke problemen zijn. Het is vreemd gestructureerd. Het is ogenschijnlijk een strakke moralistische thriller. Waarin het gepassioneerde geloof van de ex-gevangene Jean Valjean (Milan van Waardenburg). Dat mensen kunnen veranderen tegenover de even vastberaden overtuiging van zijn politieman-nazaat Javert (Freek Bartels) dat dat niet kan. Dit relatief eenvoudige verhaal wordt enorm gecompliceerd door de manier waarop het alles verbindt met de Parijse opstand van 1832. Het is een relatief obscure historische episode die nooit echt in de context wordt geplaatst of uitgelegd.
Reproductie
Het schrappen van het origineel heeft in bepaalde kringen tot ongenoegen geleid: De echte musicalfan is radeloos dat de exacte show waarmee ze zijn opgegroeid strikt genomen niet meer bestaat. En het oorspronkelijke creatieve team, met name regisseur Heeteeren, dat zich begrijpelijkerwijs een beetje verraden voelt door de hele affaire. Ik kan alleen maar zeggen: Jazeker, ik was ook idolaat op het oude draaiende podium, maar het verlies ervan is draaglijk.
Nieuwe reeks personages
En waarvoor diep in de eerste helft een nieuwe reeks personages moet worden geïntroduceerd. Er zijn enkele afschuwelijk sentimentele stukjes. En het is geen geweldige musical voor vrouwen, die ofwel vunzige dames van de nacht zijn ofwel deugdzame zwervers die na één liedje sterven. Omgekeerd zijn het in de huidige productie vrouwelijke performers Channah Hewitt en Vajèn van den Bosch die de grootste individuele impact maken met hun soulvolle rollen als Fantine en Eponine. Beiden bezeten van een kwetsbaarheid en menselijkheid die de bijna bovenmenselijke Valjean en Javert lijken te missen. Maar stel je eens voor wat Hewitt of van den Bosch hadden kunnen doen als er voor hen een hoofdrol was weggelegd.
Het feit dat De Graaf & Cornelissen ‘nieuwe’ productie duidelijk niet eens begonnen is aan deze kwesties of aan de structuur van de voorstelling te sleutelen. Is het zekerste teken dat dit uiteindelijk de continuïteit van ‘Les Miz’ is. Ik denk niet dat iemand deze onvolmaakte, absurde, magnifieke show op een realistische manier kan bekijken en suggereren dat zijn kroon als langstlopende Nederlandse show in gevaar is.